🧾 Wprowadzenie
Jeśli kupujesz tę samą akcję lub ETF w kilku transakcjach po różnych cenach, musisz obliczyć średni koszt zakupu przy późniejszej sprzedaży.
Ta zasada zapewnia, że zysk do opodatkowania w PIT-38 jest prawidłowy i oparty na rzeczywistych kosztach inwestycji.
💡 Dlaczego średnia cena jest ważna
Sprzedając część lub całość posiadanych jednostek, nie możesz wybrać, które z nich zostały sprzedane. Polskie prawo podatkowe stosuje zasadę FIFO (pierwsze weszło, pierwsze wyszło) — czyli najpierw sprzedajesz te aktywa, które kupiłeś jako pierwsze.
Dla uproszczenia możesz obliczyć średni koszt jednostkowy, łącząc wszystkie ceny zakupu i prowizje w jedną wartość.
🧮 Przykład: Kilka zakupów ETF
| Data | Liczba jednostek | Cena za jednostkę (EUR) | Suma (EUR) |
|---|---|---|---|
| 1 stycznia 2024 | 10 | €100 | €1 000 |
| 1 marca 2024 | 5 | €120 | €600 |
| 1 maja 2024 | 5 | €110 | €550 |
Łącznie jednostek = 20
Łączny koszt = €1 000 + €600 + €550 = €2 150
Średnia cena = 2 150 / 20 = €107,50 za jednostkę
Jeśli później sprzedasz 10 jednostek po €115 każda:
Zysk na jednostce = 115 − 107,5 = €7,5
Łączny zysk = €75 (przed przeliczeniem na PLN).
💱 Przelicz na PLN wg kursu NBP
Każdy zakup i sprzedaż należy przeliczyć na PLN wg kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego transakcję.
Jeśli kupowałeś i sprzedawałeś w EUR, użyj odpowiednich kursów dla każdej daty. Przykład:
| Data | Zdarzenie | Kurs | Kwota (EUR) | PLN |
|---|---|---|---|---|
| 1 stycznia 2024 | Zakup | 4,40 | €1 000 | 4 400 |
| 1 marca 2024 | Zakup | 4,45 | €600 | 2 670 |
| 1 maja 2024 | Zakup | 4,50 | €550 | 2 475 |
| 1 września 2024 | Sprzedaż | 4,60 | €1 150 | 5 290 |
📄 Jak zgłosić w PIT-38
| Pole | Opis | PLN |
|---|---|---|
| 22 | Przychód (ze sprzedaży) | 5 290 |
| 23 | Koszty (suma zakupów) | 9 545 |
| 26 | Strata lub zysk | zależy od sumy |
Załącz poprawne przeliczenia na PLN i zachowaj potwierdzenia transakcji jako dowód.
⚠️ Wskazówki dla inwestorów
- Prowadź arkusz ze wszystkimi zakupami i kursami NBP.
- Pamiętaj o zasadzie FIFO, jeśli sprzedajesz tylko część aktywów.
- Uwzględniaj wszystkie prowizje w średnim koszcie.
- Nigdy nie używaj jednego "średniego" kursu walutowego dla wszystkich transakcji.
Poprawne obliczenie średniego kosztu zakupu pozwala uniknąć błędów w PIT-38 i zapłacić tylko należny podatek.